Het stroomnet zit in Nederland op steeds meer plaatsen vol. Waar dat tot minder dan een jaar geleden vooral een probleem was voor het terugleveren van wind- en zonne-energie speelt het probleem inmiddels ook op grote schaal bij de afname van stroom.

Pijnlijke keuzes
Het IPO houdt nu een pleidooi om de provincies de regierol te geven bij het op orde brengen van de regionale energie-infrastructuur. De rijksoverheid zou daartoe de nodige aanpassingen in de Energiewet moeten maken.

Samen met gemeenten en netbeheerders willen de provincies inventariseren hoe vraag en aanbod aan energie zich ontwikkelt in een provincie en tot welke (mogelijke) knelpunten dat leidt. Vervolgens moeten opties voor uitbreidingen van energie-infrastructuur in beeld gebracht worden en moeten de provincies in goed overleg met gemeenten de keuze maken over welke uitbreidingen eerder en welke later plaatsvinden. ‘Dit zullen zo nu en dan pijnlijke keuzes zijn. Keuzes tussen economische groei, woningen of verduurzaming bijvoorbeeld’, aldus Edward Stigter, voorzitter van de energiewerkgroep binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO). De provincies zijn volgens Stigter aanspreekbaar op de doorwerking van die keuzes en maken met netbeheerders en gemeenten uitvoeringsafspraken.

Gemeentegrenzen overschrijden
‘Provincies hebben een belangrijke rol in de ruimte, vooral bij vraagstukken die de gemeentegrenzen overschrijden. En zij kunnen die regierol pakken omdat zij democratisch gekozen zijn, in tegenstelling tot netbeheerders.’

Nauwe samenwerking met gemeenten, netbeheerders, het Rijk en andere betrokkenen is volgens Stigter cruciaal. Netbeheerders zijn verantwoordelijk voor het aanleggen van de infrastructuur. Het Rijk kan daarbij de regierol op nationaal niveau oppakken en zorgen voor de juiste bevoegdheden en middelen.

‘Uitvoeringstempo moet omhoog’
Naast planzekerheid voor de netbeheerder en voorrang geven aan de maatschappelijk meest belangrijke en gewenste ontwikkeling, verwachten provincies dat de aanpak gaat bijdragen aan versnelling van realisatie. Stigter: ‘Het uitvoeringstempo voor de aanleg van nieuwe kabels en transformatorstations en transformatorhuisjes moet echt omhoog, om zoveel mogelijk ontwikkelingen mogelijk te maken. Onze verwachting is dat consensus tussen overheden en netbeheerders over waar welke energie-infrastructuur als eerste gerealiseerd moet worden, zorgt voor kortere doorlooptijden.’

Casino geen voorrang op ziekenhuis
Naast voldoende middelen voor de uitvoering is het aanpassen van wet- en regelgeving een belangrijke voorwaarde voor het kunnen uitvoeren van de provinciale regierol op de regionale energie-infrastructuur.

Provincies willen ook wettelijk de regierol krijgen. Stigter: ‘Bij dreigende tekorten zou op het elektriciteitsnet het maatschappelijk belang doorslaggevend moeten zijn. Nu moet de eerste die zich meldt als eerste worden aangesloten. Maar juist in tijden van krapte zou een casino geen voorrang meer moeten krijgen op bijvoorbeeld een ziekenhuis.’

De provincies komen met hun oproep, nadat netbeheerder Liander bij het bekendmaken vanwege het volle stroomnet zijn oproep herhaalde om de salderingsregeling voor zonnepanelen af te bouwen en een subsidie voor thuisbatterijen in te voeren.